معمای ۱۳ ساله مدیریت پساب ید در اینچه؛
طلای شور بلای طبیعت گلستان
با گذشت ۱۳ سال از استحصال ید از اعماق هزار متری زمین در گلستان و با وجود درآمدزایی چند صد میلیون دلاری، تابحال راهکاری قطعی برای مدیریت میلیونها لیتر پساب این صنعت عرضه نشده است.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- اعظم محبی: استان گلستان یکی از قطب های کشاورزی کشور به حساب می آید که در زمینه تولید ده ها محصول کشاورزی و دامی در رتبه های برتر قرار دارد اما در زمینه صنعت بعنوان چند استان انتهایی کشور مطرح است.
مجموعه واحدهای خرد و کلان صنعتی و یا صنایع تبدیلی گلستان کمتر از هزار و ۵۰۰ واحد بوده و فقط صنعت سیمان و ید تا حدودی توانسته بار صادراتی استان را به دوش بکشد.
از سال ۱۳۸۲ یکی از سرمایه گذاران گلستانی پیگیر تحصیل پروانه اکتشاف چاه ید شد و بعد از حدود پنج سال توانست نخستین شورابه های حاوی یدید سدیم و یدید پتاسیم را از اعماق بیشتر از هزار متری دشت های لم یزرع منطقه صوفیکم آق قلا استحصال کند.
استحصال ید و فرآوری آن در زمره صنایع با فناوری خاص تلقی می شود که تکنولوژی آن در اختیار ۱۲ کشور قرار دارد.
با وجود نوپا بودن صنعت ید در گلستان اما ارزش صادراتی بالای این صنعت سبب شده تا بعنوان سردمدار ارزآوری در گلستان محسوب شود. مهم ترین ذخایر ید گلستان در محدوده اینچه در شمال آق قلا قرار دارد.
افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی و ویژه بینی دولت در تزریق اعتبارات مکفی و کم بهره به این صنعت سبب شد تا در چند سال گذشته ید در زمره صنایع برتر ازآور شمال کشور قرار گیرد.
صادارت ۱۰ میلیون دلاری
درویشعلی حسن زاده، معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان در مورد میزان ارزآوری ید به خبرنگار مهر اظهار داشت: در ۱۰ ماهه سال جاری ید گلستان ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار ارزآوری داشته که به کشورهای ایتالیا، افغانستان، ویتنام، چین، امارات و غیره صادر گردیده است.
با وجود مزایای این صنعت مدیریت صدها میلیون لیتر پساب ناشی از فرآوری شورابه به یک چالش بزرگ برای گلستان تبدیل گشته است.
طی سنوات گذشته مشاوره های گوناگونی برای شناسایی روش مطمئن و ایمن مدیریت پساب انتخاب گردید اما هیچیک از راهکارهای مطروحه نتوانست دغدغه سازمان محیط زیست، جوامع حاشیه نشین صنایع در گلستان و دوستداران طبیعت را رفع کنند.
انتقال این پساب به دریاچه شور، تزریق پساب به چاه های عمیق پیر غیرمثمر یا استفاده از کاتالیزورهای شیمیایی برای کاهش بار آلودگی این پساب همچون روش های اجرا شده در سالهای اخیر بود که هیچیک توفیق ۱۰۰ درصدی را تحصیل نکرد.
بلاتکلیفی در بخش مدیریت پساب
یک کارشناس محیط زیست در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار داشت: پیشبینی مدیریت پسماند و پساب در هر واحد صنعتی یا تولیدی بعنوان اولین مؤلفه صدور پروانه بهره برداری محسوب می شود؛ به زبان ساده تر هنگامی که واحد صنعتی و تولیدی وارد فرایند فعالیت می شود مباحث زیست محیطی آن باید برطرف شود.
حدود ۱۰ ماه از شکستن دیواره دریاچه پساب ید در آق قلا می گذرد اما همچنان شاهد سرگردانی در بخش مدیریت پساب هستیم امید سرلک اضافه کرد: صنعت ید با وجود صرفه اقتصادی در زمره صنایع پرخطر محسوب شده و آغشته بودن پساب ناشی از فرآوری شورابه های استحصالی از آبخوان ها به مواد رادیواکتیو یکی از مهم ترین دغدغه های این صنعت است که هر یک از کشورهای تولید کننده در جهان ساز و کارهای خاصی برای مدیریت پساب آن ترسیم کرده اند.
وی اظهار داشت: در گلستان هم در سالیان اخیر روش هایی همچون فیلتراسیون، هدایت پساب به منابع پذیرنده طبیعی مانند دریاچه ها و یا تزریق به اعماق زمین و چند روش محدود دیگر تجربه شده اما تابحال به رغم همکاری مراکز علمی و دانشگاهی نتیجه واحدی برای مدیریت این پسماند به دست نیامده است.
سرلک افزود: سال قبل بر اثر شکستن دیواره یکی از دریاچه های طبیعی پذیرنده پساب صنعت ید، صدها هکتار از مراتع شمال آق قلا آلوده به این پساب های خطرناک شد؛ هرچند با ورود استاندار وقت گلستان شرکت مذکور مکلف به پمپاژ و برگرداندن پساب به داخل دریاچه شد و مدیران شرکت وعده حفر چاه برای تزریق پساب به دل زمین را دادند اما از تمامی وعده ها صرفا یک چاه به بهره برداری رسید و هیچ خبری از سایر چاه های وعده داده شده، نیست.
وی اظهار داشت: با گذشت حدود ۱۰ ماه از این رخداد و وعده مدیران برای علاج بخشی و چاره اندیشی این معضل همچنان شاهد سرگردانی و بلاتکلیفی در بخش مدیریت پساب واحدهای در شمال گلستان هستیم؛ واحدهایی که میلیونها مترمکعب پساب تولیدی را به روش های غیرمتعارف مدیریت کند.
تزریق به اعماق زمین هزینه بر است
استاندار گلستان در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار داشت: دو شرکت تولید ید در گلستان فعال بوده و تقاضا برای صدور مجوزهای جدید هم وجود دارد.
علی محمد زنگانه ضمن اشاره به اینکه دفع پساب این کارخانه دغدغه مسؤلان و مردم استان است، اضافه کرد: یکی از روش هایی که در طرح بی خطرسازی پساب مورد مطالعه قرار گرفت تزریق به اعماق زمین بود که بسیار هزینه بر بوده و محیط زیست هم بر آن تاکید داشته است.
وی افزود: باید بازچرخانی پساب را مدنظر قرار داده و این روش استحصال و استخراج کلر و باریوم و مواد جدید دیگر که ارزش اقتصادی بالایی دارند را ممکن می کند.
زنگانه با اشاره به اینکه در آخرین جلسه کمیسیون ماده ۱۱ آخرین وضعیت دفع پساب شرکت بررسی گردید، تاکید کرد: هر شرکت موظف است نسبت به سالم سازی پساب صنعتی اقدام نمایند و این امر به صورت جدی در دستور کار است.
وی ضمن اشاره به این که باید چیزی را از شرکت بخواهیم که قابلیت اجرا داشته باشد، افزود: هرگونه صدور مجوز جدید برای استخراج ید منوط به روش مطمئن و صحیح برای دفع پساب با رعایت مسائل زیست محیطی است.
۳ چاه حفر شد
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار داشت: طرحی که شرکت بهره بردار پارسال عرضه کرده تزریق به اعماق زمین بود که ۲۵ درصد از پساب معادل ۴۰۰ لیتر بر ثانیه را به اعماق زمین تزریق کند.
عفت همدم اضافه کرد: همینطور در خواست حوضچه تبخیری داده شده بود که بتواند از آن بهره برده و مابقی پساب هم تصفیه شود.
وی افزود: در جلسه کمیسیون زیربنایی ماده ۱۱ این مسأله مطرح و حوضچه تبخیری که در سنوات گذشته به آن مجوز داده شده و اجرا نشده بود را نپذیرفتند.
همدم با اشاره به اینکه تابحال سه چاه حفر شده که در دو چاه تزریق انجام می شود، افزود: در کمیسیون ماده ۱۱ یک ماه دیگر به آنها فرصت داده شده تا پساب را مدیریت کنند و رسیدگی به این مورد به صورت ویژه درحال پیگیری است.
امکان استانداردسازی آب وجود دارد
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار گلستان هم به خبرنگار مهر اظهار داشت: آبی که از اعماق زمین برای استحصال ید استخراج می شود حاوی مواد با ارزش «بروم» بوده که ارزش افزوده آن سه برابر ید است.
سید محمد دهنوی اضافه کرد: روش های مختلفی برای دفع پساب بررسی گردید که امکان عملیاتی شدن همه آنها وجود ندارد.
وی بیان نمود: تیم های گوناگونی از دانشگاه های مختلف و مطرح کشور جهت بررسی روش های دفع پساب برپایه روش ها مرسوم دنیا، مطالعاتی را انجام دادند.
دهنوی با اشاره به اینکه امکان استانداردسازی آب وجود دارد، اظهار داشت: استانداردهایی که برپایه آن امکان برگرداندن آب به دریای خزر وجود دارد.
وی اظهار داشت: در این راستا جلساتی برگزار و به شرکت بهره بردار اعلام گردید که روش هایی را که بر روی آن به جمع بندی رسیده را بیان کند تا آنرا در کمیسیون ماده ۱۱ مطرح کرده و در مورد آن تصمیم گیری شود.
به زعم خیلی از کارشناسان و مدیران برخورداری گلستان از منابع زیرزمینی ید بعنوان یک موهبت الهی کم نظیر می تواند زمینه ساز محرومیت زدایی از این استان باشد اما تأخیر در شناسایی و انتخاب یک راهبرد عملی و مؤثر در مدیریت پساب آن به یک دغدغه و چالش جدی برای علاقه مندان به طبیعت تبدیل گشته و انتظار بر آن است که بعد از سال ها فعالیت این صنعت، راهکاری واحد برای دفع اثرات و خطرات احتمالی پساب صنایع ید اندیشیده شود.
منبع: حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب