گزارش حیوان خانگی؛
شیرینی شور به کام گاوخونی تلخ شد
حیوان خانگی: جوش و خروش رودخانه شور و پیوندش با زاینده رود جان باردیگر در کالبد خشک گاوخونی دمید تا این ماوای پرندگان مهاجر با رقص فلامینگوها جلوه ای از بهشت را در دل کویر ترسیم کند اما آب دریغ شد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- ندا سپاهی: رودخانه شور دهاقان از بارش های بهمن ماه سال قبل همچنان می خروشد و در شاهرگ حیات نصف جهان جاری می شود. شور و ده ها رود و چشمه دیگر که چون مویرگ به زاینده رود می پیوندند این روزها جان باردیگر گرفتند و گویی طبیعت، خود برای جریان دائمی زنده رود در فلات مرکزی ایران دست بکار شده است.
بارش ها در سال آبی فعلی نه فقط در شاخه های فرعی و زیرحوضه های رودخانه زاینده رود بلکه در چلگرد- کوهرنگ سرچشمه اصلی این رودخانه نیز مطلوب بوده و میانگین بارش در این منطقه بر اساس اعلام سازمان هواشناسی از مهرماه ۱۴۰۱ تا حالا به یک هزار و ۳۸۹ میلیمتر رسیده که از بارش های یک سال زراعی کامل این خطه نیز بیشتر است بطوریکه بارش های امسال در سرشاخه اصلی حوضه زاینده رود در مقایسه با سال قبل ۲۰ درصد و نسبت به طولانی مدت این منطقه ۱۸ درصد افزایش دارد.
برغم بارش های کم سابقه که زمستان سال قبل مناطقی از غرب استان اصفهان و کوهرنگ برای روزها زیر برف دو متری مدفون شدند و ارتفاع برف در مناطق کوهستانی و مرتفع زردکوه و کوهرنگ به بالای ۶ متر می رسید اما ذخیره سد زاینده رود تا حالا به حدود ۴۲۰ میلیون مترمکعب رسیده و مسئولان شرکت آب منطقه ای اصفهان همچنان تامین آب برای بخش های مختلف همچون حقابه تالاب گاوخونی را منوط به وضعیت بارش ها اعلام می کنند.
۳۲۰۰ هکتار از تالاب گاوخونی مرطوب شد
طغیان رودخانه شور دهاقان در پی بارش ها طی ۲۵ و ۲۶ بهمن سال قبل سبب شد تا سیلاب به سمت رودخانه زاینده رود هدایت شود. این شرایط همزمان بود با بازگشایی ۱۰ روز آب از سد زاینده رود برای کشت پاییزه کشاورزان شرق که حجم آب در رودخانه افزایش پیدا کرد. شور با زاینده رود پیوند خورد و کالبد خشک تالاب گاوخونی نیز بعد از ۲۰۴ روز بی آبی باردیگر جان گرفت و از ۳۰ بهمن طی ۲ بار رهاسازی آب از سد رودشتین سه هزار و ۲۰۰ هکتار معادل هفت درصد از پهنه خشک ۴۷ هزار هکتاری تالاب بین المللی گاوخونی مرطوب شد.
آنطور که حسن ساسانی مدیر عامل شرکت آب منطقه ای اصفهان در ایام پایانی سال قبل در نشستی با خبرنگاران اعلام نمود از یکم اسفند با بستن شبکه های آبیاری کشاورزی تا ۲۴ اسفند زهاب ها و جریان آب میان حوضه ای در بستر زاینده رود به سمت تالاب جاری شد.
وی با اشاره به این که با همکاری دستگاه قضا و اداره کل محیط زیست اصفهان از برداشت های بدون مجوز در زمینه رودشتین جلوگیری شد تا آورد میان حوضه ای به گاوخونی برسد، اشاره کرد: آرزو داریم با بارش های فروردین ماه بتوانیم حجم آب بیشتری به سمت گاوخونی رهاسازی شود.
آب بر تالاب بسته شد
به گزارش حیوان خانگی به نقل از مهر، با آبگیری قسمتی از تالاب از اواخر اسفند ماه پرندگان مهاجر همچون فلامینگوها به میهمانی گاوخونی آمدند اما شوربختانه شرکت آب منطقه ای با شروع توزیع نوبت دوم آب برای اراضی کشاورزی شرق اصفهان از ششم فروردین، هم زمان با افزایش خروجی سد زاینده رود، خروجی سد تنظیمی رودَشتَین و جریان طبیعی آب رودخانه را به سمت پایین دست و تالاب گاوخونی بست.
حسین اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: طی روزهای اخیر که آب برای کشاورزی شرق اصفهان رهاسازی شده، سد رودشتین بسته شده با وجود این که قرار بود جریان نسبی آب به سمت پایین دست و تالاب جریان داشته باشد اما این اتفاق نیافتاد و سد حالا کامل بسته است.
وی با اشاره به این که رودشتین آخرین سد سازه ای در رودخانه زاینده رود و در فاصله ۸۵ کیلومتری از تالاب گاوخونی است که آب را به داخل کانال های کشاورزی هدایت می کند، ادامه می دهد: به رغم این که هم اکنون آب برای کشاورزی شرق اصفهان در رودخانه جاری است و رودخانه شور دهاقان دبی خوبی دارد و به رودخانه زاینده رود می پیوندد متأسفانه سد رودشتین بطور کامل بسته است و آبی که به سمت تالاب جاری بوده چون پشتوانه ای ندارد به سرعت کم و کمتر می شود.
اکبری ادامه می دهد: برمبنای بازدیدی که ۱۴ فروردین ماه از تالاب بین المللی گاوخونی داشتیم ورودی آب به بند شاخ کنار از یک مترمکعب بر ثانیه در ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۱ بدلیل بسته شدن سد رودشتین حالا به حدود ۲۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده است.
وی با اعلان اینکه در اسفند ماه سال ۱۴۰۱، دو بار رهاسازی موقت به سمت تالاب انجام شده که در مجموع حدود هفت میلیون مترمکعب آب وارد گاوخونی شد، خاطرنشان می کند: در پی ۲ بار رهاسازی آب به سمت گاوخونی در اسفند ماه سال قبل و بارش های بهمن حدود هفت درصد از پهنه ۴۷ هزار هکتاری این تالاب مرطوب شده اما باید توجه داشت که دبی آب در بند شاخ کنار در ۱۰ کیلومتری تالاب گاوخونی، هم اینک ۲۵۰ لیتر بر ثانیه بوده و آب دیگری وارد گاوخونی نمی شود که در نتیجه با گرم تر شدن هوا رطوبت هفت درصدی پهنه تالاب نیز حالا کم شده است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان می گوید: پیگیری های ما برای گرفتن حقابه تالاب گاوخونی ادامه دارد تا با هم افزایی و همکاری دستگاهها به طور مشخص بتوانیم آب مورد نیاز تالاب را دریافت نماییم.
اکبری تاکید می کند: سازمان محیط زیست در سطح استان و ملی رایزنی ها را ادامه می دهد و بوسیله مدیریت استان، شرکت آب منطقه ای اصفهان و در مرکز از وزارت نیرو درحال پیگیری است که بتوانیم امسال حقابه مشخص و مؤثری برای گاوخونی داشته باشیم.
حقابه به نام گاوخونی به کام کشاورزی و صنعت
وی با اعلان اینکه حقابه گاوخونی باید به طور آمار و ارقام دقیق در ایستگاه شاخص بند شاخ کنار تحویل محیط زیست شود، تصریح می کند: اگر قرار باشد رهاسازی آب از سد زاینده رود به سمت پایین دست رودخانه به کاربری هایی دیگر چون صنعت و کشاورزی برسد و به نام حقابه زیست محیط تمام شود این امر را نمی پذیریم؛ درست است آبی که برای کشاورزی رهاسازی می شود تأثیراتی برای محیط زیست پیرامون رودخانه دارد اما این که آب برای کاربری دیگری جریان یابد و بنام حقابه تالاب گاوخونی محسوب شود قابل پذیرش نمی باشد.
معاون محیط زیست استان اصفهان می افزاید: حقابه ای که به نام گاوخونی است باید در محل بند شاخ کنار در نزدیکی مصب تالاب تحویل شود برای اینکه پیش از آن، از هر آبی که جاری باشد برداشت های بدون مجوز می شود یا به کاربری های دیگری چون کشاورزی و صنعت می رسد. به بیان ساده تر به اسم محیط زیست است و برای کاربری های دیگر استفاده می شود و اگر مثل قبل بخواهیم این روند را ادامه دهیم بی شک تالاب گاوخونی وضعیت مناسبی نخواهد یافت.
اکبری تصریح می کند: باید توجه داشت آبی که از بالاست به سمت پایین دست رهاسازی می شود مشخصاً میزان آبی نیست که به گاوخونی برسد برای اینکه از سد زاینده رود تا تالاب گاوخونی ۴۰۰ کیلومتر فاصله است، برداشت های مختلف مجاز و بدون مجوز از این آب می شود؛ رودشتین نیز که آخرین سدی است و به کانال های کشاورزی وارد می شود تا تالاب ۸۵ کیلومتر فاصله دارد در این راه نیز برغم پایش ها و پیگیری ها، برداشت بدون مجوز آب وجود دارد و به بیان ساده تر آبی که در طول رودخانه رهاسازی شود الزاماً آبی نیست که در شاخ کنار و نصب تالاب تحویل می شود.
امسال وضعیت آبی در حوضه زاینده رود مناسب است
وی خاطرنشان می کند: خداوند رحمت خودرا نازل کرده و بطور مشخص امسال بارندگی های بسیار خوبی در بالادست بوده است؛ روز ۱۵ فروردین در بالادست حوضه آبریز بازدیدهای داشتیم و طبق بررسی های میدانی در شهرستان های مختلف از شاخه های فرعی که به رودخانه زاینده رود وارد می شود وضعیت آبی که در بالادست به سمت زاینده رود در جریان است بسیار مناسب می باشد.
وی به فرود فلامینگوها در تالاب گاوخونی اشاره می کند و می گوید: حالا فصل جوجه آوری پرندگان است و حتی به طور موردی جوجه آوری در نیزارهای پایین دست رودخانه زاینده رود، حد فاصل سد رودشتین تا تالاب و از ورزنه تا گاوخونی مشاهده شده اما بطور مشخص زمانیکه آب جاری نباشد بخش زیادی از جوجه آوری پرندگان از دست می رود.
لزوم ارائه برنامه مدون و دقیق برای تامین حقابه گاوخونی
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان می افزاید: اگر وضعیت جریان آب به سمت تالاب خوب باشد حتما جوجه آوری فلامینگوها را خواهیم داشت اما امسال باتوجه به گرم شدن هوا فلامینگوها در وضعیت فعلی اگر در داخل گاوخونی تخم گذاری کنند موفقیتی برای زادآوری ندارند برای اینکه آبی برای بزرگ کردن جوجه ها نیست.
این مقام مسئول محیط زیست استان اصفهان با اعلان اینکه تالاب گاوخونی به حق و حقوق قانونی خود نرسیده است، تصریح می کند: زمانی آمار و ارقام درباب حقابه گاوخونی شفافیت لازم و ابهام کمتری خواهد داشت که برنامه زمان بندی مشخصی با اعداد دقیق از میزان رهاسازی آب مکتوب شود و به تأیید کارگروه سازگاری با کم آبی برسد و از وزارت نیرو و آب منطقه ای اصفهان نیز به ما ابلاغ شود که در یک بازه زمانی مشخص چند مترمکعب آب برای تالاب گاوخونی برنامه ریزی شده و رهاسازی شود که ما تا حالا با وجود پیگیری های مکرر چنین مکتوبی دریافت نکردیم.
معاون آب منطقه ای: آب کم است نمی توانیم به تالاب برسانیم
اما محمود چیتیان معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان درباب چرایی بستن دریچه های سد رودشتین به سمت پایین دست رودخانه و تالاب گاوخونی طی روزهای اخیر به خبرنگار مهر می گوید: آب کم داشتیم و دیگر نمی توانیم به تالاب آب برسانیم.
وی درباب بازگشایی باردیگر آب به سمت تالاب می افزاید: هم اکنون معین نیست و بعد از اتمام توزیع آب برای کشاورزی شرق باید شرایط جوی و بارش ها و وضعیت بین حوضه ای بررسی شود.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان با اعلان اینکه حدود ۱۵ میلیون مترمکعب آب طی اسفندماه به سمت گاوخونی رهاسازی شد، خاطرنشان می کند: بنا بگفته مسئولان محیط زیست استان حدود سه هزار و ۱۰۰ هکتار از پهنه تالاب در پی رهاسازی آب مرطوب شده است.
چیتیان درباب برنامه مدون و مشخص برای تامین حقابه سالانه گاوخونی می گوید: تا حالا برنامه ای ابلاغ نشده است.
به گزارش حیوان خانگی به نقل از مهر، با گذشت شش ماه از سال آبی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ و برغم بارندگی های مطلوبی که در حوضه زاینده رود طی این مدت شده اما وزارت نیرو و شرکت آب منطقه ای اصفهان تا حالا برنامه مدون و شفافی برای منابع و مصارف بخش های مختلف همچون تامین حقابه محیط زیست رودخانه و حقابه تالاب بین المللی گاوخونی اعلام نکرده است.
حسن ساسانی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان در نشست خبری اسفند ماه سال قبل اظهار داشت که تلاش می نماییم آنچه که آورد میان حوضه است و آنچه که در جدول منابع و مصارف برای محیط زیست پیش بینی می شود، تمام آنرا به سمت تالاب گاوخونی هدایت نماییم.
حقابه قانونی سالانه گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سالهای خشکسالی تعیین شده اما در سال آبی ۱۳۹۷- ۱۳۹۸ که در سرشاخه اصلی حوضه آبریز زاینده رود بیش از ۲ هزار میلیمتر بارندگی شد آب چندانی به گاوخونی نرسید و حدود ۴۰ میلیون مترمکعب زهاب و پساب و سیلاب طی چند مرحله به سمت تالاب روان شد که تنها پنج درصد از این پهنه ۴۷ هزار هکتاری را مرطوب کرد.
آبی که امسال تا حالا به گاوخونی رسیده از محل سیلاب ها و جریانات میان حوضه ای مانند رودخانه شور دهاقان بوده و هیچ آبی برای محیط زیست و تالاب از محل سد زاینده رود تامین نشده و زهاب های کشاورزی از سد رودشتین به سمت گاوخونی رهاسازی شده اما طی روزهای اخیر حتی از جریان طبیعی رودخانه نیز برای تالاب جلوگیری شد.
علی سلاجقه رییس سازمان حفاظت محیط زیست قبل تر در مسافرت به اصفهان در گفت و گو با مهر اصرار کرد که وزارت نیرو مکلف است طبق سه حالت شرایط کم آبی، میان آبی و پر آبی که به این نهاد ارائه دادیم حقابه تالاب گاوخونی را تحویل دهد و اگر قرار باشد امسال هر گونه آبی در زاینده رود جاری شود حتما به میزان همان آب باید به گاوخونی برسد و پیگیر این مهم هستیم.
کم آبی و خشکی رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی بعد از گذشت ۲۳ سال، سال هاست که این حوضه آبریز واقع در یکصد کیلومتری شرق اصفهان را گرفتار بحران های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی کرده است. تالاب بین المللی گاوخونی، عروس تالاب های ایران یکی از پُراهمیت ترین تالاب های کشور است که در تیر ۱۳۵۲ در کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شد.
گاوخونی با وسعت ۴۷ هزار هکتار در نقطه پایانی زاینده رود در جنوب شرقی استان اصفهان و ۲۰ کیلومتری شهر ورزنه قرار دارد. روند خشکی تالاب گاوخونی از سال ۱۳۷۸ شروع آغاز شد و در ۲ دهه اخیر بدلیل نبود آب، خیلی از زیستمندان این تالاب همچون ماهی ها، خزندگان و انواع پرندگان بومی آن از بین رفته اند.
کارشناسان همیشه در باره تبعات خطرناک خشکی تالاب گاوخونی هشدار داده اند برای اینکه اگر این تالاب به طور کامل خشک شود به کانون خطرناک ریزگردهای سمی تبدیل خواهد شد که تا شعاع یک هزار کیلومتری و ۱۰ استان کشور را درگیر خواهدنمود.
حقابه قانونی محیط زیست، زاینده رود و تالاب گاوخونی ۳۱۳ میلیون مترمکعب آب در سال است که سهم گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سالهای خشکی زاینده رود تعیین شده و تامین این میزان حقابه می تواند کارکرد اکولوژیک آنرا حفظ کند. این در شرایطی است که تا ۲ دهه پیش، تالاب گاوخونی سالانه با حدود یک تا دو میلیارد مترمکعب آب زاینده رود سیراب می شد.
منبع: حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب