جازموریان از زیست بوم حیات تا کانون بحران
حیوان خانگی: حیوان خانگی: تالاب جازموریان ماه هاست به سبب عدم بارندگی در جنوب کرمان خشک شده و دیگر خبری از تلاش مسئولان برای احیای این تالاب نیست.
خبرگزاری مهر – گروه استان ها: تالاب جازموریان در جنوب شرقی ایران، به عنوان یکی از مهم ترین زیست بوم های کشور، نقشی حیاتی در تامین آب، تنظیم اقلیم منطقه و معیشت هزاران نفر از مردم استان کرمان و سیستان و بلوچستان دارد.
این تالاب که زمانی منبعی باارزش برای کشاورزی، دامداری و حفظ تنوع زیستی بود، امروز به سبب تغییرات اقلیمی، سوءمدیریت منابع آبی، و بهره برداری بی رویه در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است. خشک شدن جازموریان، علاوه بر نتایج زیست محیطی گسترده، زندگی و معیشت مردم محلی را نیز تحت تأثیر قرار داده و بسیاری را ناچار به مهاجرت کرده است.
این تالاب در گذشته به ویژه در بخش مرکزی سرسبز و مملو از آب بود و طی سالهای قبل پس از بارندگی و بروز سیلاب بصورت مقطعی آبگیری می شد و با وجود از میان رفتن پوشش گیاهی همچنان مایه امید مردم بود، اما در سالهای اخیر هیچ آبی وارد این حوضه آبریز نشده و به کلی خشک شده است.
جازموریان از دو بخش هور و دریاچه تشکیل شده و رودخانه های هلیل رود و بمپور، شریان های اصلی تغذیه آن محسوب می شوند. اما طی دو دهه اخیر، کاهش شدید بارندگی، سدسازی های گوناگون در راه این رودخانه ها و برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی، جریان آب به سوی گنداب را بطور شایان توجهی کاهش داده است.
بر اساس آمارهای رسمی، جازموریان هم اکنون خشک شده و به یکی از کانون های اصلی گردوغبار در منطقه تبدیل گشته است.
کوچ الزامی عشایر به سبب بی آبی
خشک شدن تالاب جازموریان، تأثیر مستقیمی بر معیشت مردم محلی داشته است. خیلی از کشاورزان و دامداران، که حیات اقتصادی شان وابسته به منابع آبی این منطقه بود، حالا با کاهش تولید، افزایش هزینه های زندگی و بدهی های سنگین مواجهند. کوچ الزامی تعدادی از خانوارها به شهرهای دیگر، بحران های اجتماعی و اقتصادی را در این مناطق شدت بخشیده است. افزون بر این، کاهش تنوع زیستی، نابودی پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک، زیان های جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کرده است.
جازموریان در گذشته زیستگاه گونه های مختلفی از پرندگان مهاجر، ماهی ها و پستانداران بود. با خشک شدن این زیست بوم، خیلی از اینگونه ها یا از منطقه کوچ کرده اند یا در معرض انقراض قرار گرفته اند. این مساله تعادل اکولوژیکی منطقه را برهم زده و بحران زیست محیطی گسترده ای به وجود آورده است. افزون بر این، تبدیل این تالاب خشک به کانون تولید گردوغبار، سلامت مردم محلی را نیز به خطر انداخته و شیوع بیماریهای تنفسی در این مناطق بالا رفته است.
سد سازی ضربه ای جبران ناپذیر به جازموریان
کارشناسان براین باورند که احیای جازموریان نیازمند برنامه ای جامع و همکاری بین بخشی است. توقف سدسازی های غیرضروری، مدیریت صحیح منابع آبی، و اجرای پروژه های آبخیزداری همچون راهکارهایی است که می تواند به بازگشت زندگی به این منطقه کمک نماید. همچنین، آگاهی بخشی به مردم محلی درباب حفظ منابع طبیعی و کاهش بهره برداری بی رویه از منابع آبی، از دیگر اقدامات ضروری بشمار می رود.
در کنار کوشش های ملی، نقش جامعه جهانی در احیای گنداب جازموریان نیز حائز اهمیت می باشد. جذب سرمایه گذاری خارجی برای پروژه های محیط زیستی، مشارکت در طرح های صیانت از تنوع زیستی، و انتقال تکنولوژی های جدید مدیریت آب می تواند در این راه مؤثر باشد. با این وجود، هرگونه اقدام برای احیای این منطقه باید با درنظر گرفتن نیازها و مشارکت مردم محلی صورت گیرد.
جازموریان نمادی از اهمیت حفظ منابع طبیعی و اثرات مخرب کارهای انسانی بر محیط زیست است. خشک شدن این تالاب، هشداری جدی برای مسئولان و جامعه علمی است که با اقدامات جدی تر و سریع تر، از نابودی سایر زیست بوم های کشور جلوگیری نمایند.
اگرچه شرایط فعلی جازموریان بحرانی است، اما هنوز هم با اراده و همکاری همگانی می توان آینده ای روشن برای این زیست بوم باارزش تصور نمود.
جازموریان مرکز ریزگردهای جنوب کرمان
حفظ جازموریان نه فقط برای مردمان کرمان و سیستان و بلوچستان، بلکه برای تمام ایران اهمیتی راهبردی دارد. این تالاب نقشی کلیدی در تنظیم اقلیم جنوب شرق کشور ایفا می کند و نابودی آن می تواند نتایج فاجعه باری برای کل کشور به همراه داشته باشد.
رضا مرادی، کارشناس اکولوژی و صیانت از منابع طبیعی درباب وضعیت این تالاب به خبرنگار مهر اظهار داشت: خشک شدن جازموریان علاوه بر نابودی تنوع زیستی، زندگی مردم محلی را به شدت تحت تأثیر قرار داده و این منطقه را به کانون گردوغبار تبدیل نموده است. نتایج زیست محیطی مانند افزایش فرسایش خاک، کاهش تولید محصولات کشاورزی، و گسترش بیماریهای تنفسی تنها قسمتی از خسارات آنست. وی با اعلان اینکه برای احیای این زیست بوم ارزشمند، باید از رویکرد های جامع استفاده گردد اضافه کرد: اولین گام، مدیریت صحیح منابع آبی است.
سدسازی های بی رویه در راه هلیل رود و بمپور باید متوقف شود و سیاست های اختصاص آب بازبینی شوند. همچنین، اجرای طرح های آبخیزداری و کاهش برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی ضرورت دارد. از طرفی، باید تکنولوژی های نوین کشاورزی که مصرف آب را کم می کنند، در بین کشاورزان ترویج یابد.
وی افزود: در کنار این اقدامات، مشارکت مردم محلی نقش کلیدی دارد. آموزش و آگاهی بخشی درباره ی اهمیت حفظ منابع طبیعی و روش های بهره برداری پایدار می تواند به بازگشت حیات به این منطقه کمک نماید.
حاج حسن رستمی، یکی از عشایر کوچ نشین منطقه نیز بیان کرد: ما از گذشته در این منطقه زندگی می کردیم و شغل اصلی مان دامداری بود. تالاب جازموریان برای ما منبع آب و چراگاه بود؛ ولی حالا نه آبی باقی مانده و نه علفی برای دام ها. دام هایمان تلف شدند و مجبور شدیم بخش زیادی از گله مان را بفروشیم. حتی تعدادی از همسایگانمان خانه و کاشانه خودرا ترک کردند و به شهرها مهاجرت کردند و زندگی برای ما خیلی مشکل شده است.
وی اظهار داشت: اگر باردیگر آب به جازموریان برگردد، زندگی ما هم بهتر می شود. باید سدها را باز کنند و آب رودخانه ها را به اینجا برگردانند. ما مردم عشایر آماده ایم که هر کاری لازم باشد برای احیای این منطقه انجام دهیم، فقط نیاز به حمایت داریم.
زهرا احمدی، بانوی عشایری منطقه نیز به خبرنگار مهر اینطور می گوید: زندگی ما از زمانی که گنداب خشک شد، مشکل تر شده است. ما قبلاً از منابع طبیعی مثل آب و علوفه برای دام هایمان استفاده می کردینم، ولی حالا مجبوریم آب را با هزینه زیاد بخریم و از شهر بیاوریم. درآمدمان خیلی کمتر شده و برخی از خانواده ها حتی پول خرید مایحتاج روزمره را هم ندارند.
وی می افزاید: ما انتظار داریم به حرف های ما گوش کنند. اگر این منطقه خشک شود، نه فقط ما، بلکه شهرهای اطراف هم لطمه می بینند. مسئولان باید سریع تر برای بازگرداندن آب به اینجا اقدام نمایند. این تنها خواسته ماست.
باید گفت حالا تالاب جازموریان در کنار خشک شدن بنظر می رسد فراموش هم شده است و این امر سبب بروز ریزگردها و طوفان شن در جنوب کرمان که مرکز کشاورزی استان می باشد شده است.
منبع: حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب